‘De beste tijd om een voedselboom te planten was 20 jaar geleden, de tweede beste tijd vandaag’, schrijft Louis De Jaeger, eco-ondernemer, landschapsarchitect en lid van verschillende agro-ecologische denktanks.

België en vooral Vlaanderen is een van de grootste verliezers als het aankomt op het aantal bomen die we hebben, maar ook op vlak van uitspoeling van pesticiden in ons water en overbemesting. Ons huidig systeem zorgt ervoor dat de landbouw nog intensiever moet waardoor de input van mest, pesticiden en fossiele brandstoffen de pan uit swingen. Dit ten nadele van de landbouwer en ons milieu.

“België heeft dringend meer voedselbossen nodig.”

De roep van de Vlaming voor meer bos is niet meer te negeren, we hebben dringend meer bomen nodig. Bomen zijn onmisbaar om klimaatveranderingen aangenamer te laten verlopen. Ze zijn dé toptechnologie van de jaren 20: ze zijn quasi gratis en zijn de meest efficiënte fabrieken ter wereld. Ze vangen fijn stof op, zijn een van de beste CO2-opslagplaatsen, zorgen voor een betere waterhuishouding en ze kunnen voedsel produceren.

Duurzame voedselstrategie
We moeten vooral kijken naar landbouwmethodes die zo weinig mogelijk input vragen en zo veel mogelijk output leveren. In de huidige landbouw moet men tientallen keren met de tractor heen en weer rijden om te ploegen, te zaaien, te bemesten, meerdere malen pesticiden te spuiten, te oogsten en dit telkens opnieuw. Hoewel dit enorm veel ton voedsel produceert vergeet men soms dat we hiervoor een dure prijs moeten betalen: de aankoop van fossiele brandstoffen, pesticiden en meststoffen, de teloorgang van het milieu, de onvruchtbaarheid van de aarde en de meeste landbouwers worden hier jammer genoeg niet rijker van.

Voedselbossen kan je ruwweg zien als een gewoon bos, met het grote verschil dat de meeste bomen voedsel produceren. In een voedselbos wil je natuurlijke processen nabootsen waardoor je een soort boomgaard creëert in verschillende lagen. Als je één hectare graan hebt, heb je één hectare die zonne-energie opneemt. Heb je één hectare voedselbos, dan heb je veel meer opname van zonne-energie omdat je in drie dimensies werkt. Vertical farming vergt gebouwen en dure led-verlichting, een voedselbos is een vertical farm, puur natuur.

Low input farming
Bestaande voedselbossen hebben bewezen dat je zonder input van water, meststoffen en pesticiden zeer veel eten kan kweken. Om dit als volwaardig landbouwmodel te gebruiken zijn er nog veel experimenten en proefvelden nodig. Dit doet Wouter Van Eck momenteel in Nederland op 20 hectare. Daar zetten ze de voedselbomen netjes op een rij om het oogsten te vergemakkelijken, weliswaar zonder al te veel in te boeten op biodiversiteit en natuurlijke processen.

“Verschillende landbouwvormen moeten elkaar aanvullen. De sleutel ligt in diversiteit.”

Vaak hoort men dat landbouw en natuur niet te verzoenen is met elkaar, maar deze stelling klopt niet. Er werd een vergelijkende studie gedaan tussen Voedselbos Ketelbroek in Nederland en een nabijgelegen natuurgebied. Het blijkt dat er evenveel diersoorten zijn in beide gebieden en dat er sommige soorten zelfs meer voorkomen in het voedselbos, zoals de nachtvlinder.

In principe kan je overleven op een voedselbosdieet: heerlijke eikelburgers, walnootpasta, kakiconfituur, kastanjebrood, vers fruit … Uiteraard zullen we onze frietjes niet opgeven, vandaar dat verschillende landbouwvormen elkaar moeten aanvullen. De sleutel ligt in diversiteit.

Plant meer voedselbos in België!
Voedselbossen zijn een mooie aanvulling om meer bomen te krijgen los van bestaande bossen: op landbouwgrond, op gemeentegronden als samenplek, in privétuinen, in de vorm van plukstraten, eetbare steden en in parken. Voedselbossen zijn maar één van de ingrediënten in de toekomst van een duurzame landbouw, maar momenteel een ontbrekend puzzelstukje in België. Waar blijft onze 20 hectare? Of meer? We moeten vandaag nog beginnen bomen planten. De beste tijd om een voedselboom te planten was 20 jaar geleden, de tweede beste tijd vandaag.

Louis De Jaeger – bestuurder Food Forest Institute